پذیرش دکتری بدون آزمون که با نام دکتری استعداد درخشان هم شناخته می‌شود، از راه‌های پیش روی داوطلبان برای ورود به دوره دکتری تخصصی (PhD) است.
پذیرش بدون آزمون دکتری برخلاف پذیرش از طریق آزمون به صورت غیرمتمرکز انجام می‌پذیرد و هر دانشگاه به طور مستقل اقدام به پذیرش می‌نماید.
شرایط متقاضیان پذیرش دکتری استعداد درخشان در سال‌های گذشته نوسانات زیادی داشته و آیین‌نامه پذیرش بدون آزمون در برخی سال‌ها سه بار تغییر کرده است.
پذیرش بدون آزمون دکتری در سال 1395 تغییرات زیادی را تجربه کرد. شرایط پذیرش در آخرین ویرایش آیین‌نامه که به نظر می‌رسد برای پذیرش دکتری بدون آزمون سال ۹۵ نیز معتبر است را می‌توان در «نمره بالای معدل کارشناسی و کارشناسی ارشد» و «داشتن مقاله از پایان‌نامه» و «نبود فاصله زمانی طولانی از دانش‌آموختگی کارشناسی ارشد» خلاصه کرد.
البته دانشگاه‌ها می‌توانند شرایط دیگری را به آیین‌نامه استعداد درخشان اضافه کنند و الزام شدیدی بر رعایت دقیق شرایط موجود در آیین‌نامه ندارند. به طور مثال، برخی دانشگاه‌ها حداکثر سن یا اتمام تحصیل در ۵ ترم را نیز به شرایط این آیین‌نامه می‌افزایند. برخی دانشگاه‌های دولتی نیز تنها از بین دانش‌آموختگان دانشگاه‌های دولتی دانشجوی دکتری بدون آزمون می‌پذیرند و گاه تنها دانش‌آموختگان خود را جذب می‌نمایند.
در سال ۹۳ برای اولین بار سازمان سنجش شروع به مداخله در پذیرش بدون آزمون کرد و مدعی شد که برخی شرایط آیین‌نامه قبلی (که البته در آیین‌نامه جدید وجود ندارند) را بررسی خواهد کرد. البته مهم‌ترین اقدام سازمان سنجش ناشی از این مداخله که ادامه نیز پیدا کرد، جلوگیری از قبولی یک فرد در بیش از یک دانشگاه بود که در سال‌های قبل مشکلات زیادی را ایجاد کرده بود تا از ایجاد ظرفیت خالی در دانشگاه‌ها جلوگیری شود.
در آیین‌نامه جدید استعداد درخشان که بهمن ماه ۹۳ ابلاغ گردیده است، امتیازات داوطلبان بر اساس جدول خاصی محاسبه می‌گردد.
دانشگاه آزاد اسلامی نیز هر ساله علاوه بر پذیرش از طریق آزمون، دانشجوی دکتری بدون آزمون هم می‌پذیرد که شرایط پذیرش دانشجوی دکتری بدون آزمون دانشگاه آزاد اسلامی در سال ۹۵ را می‌توانید اینجا بخوانید. معدل بالای ۱۷ یا ۱۷٫۵ یا ۱۸٫۵ (بسته به رشته)، نمره پایان‌نامه بالای هجده و نیم و تجانس رشته کارشناسی ارشد با دکتری از جمله مهم‌ترین شرایط این دانشگاه است.
سامانه صدای مشاور تحصیلی،با پایش مداوم منابع مختلف اطلاعاتی، تلاش دارد آخرین اخبار و اطلاعیه‌های پذیرش دکتری بدون آزمون دانشگاه‌های مختلف را در اولین فرصت ممکن در اختیار متقاضیان پذیرش قرار دهد.
